autorka: Katarzyna Leoniewska
Skąd pomysł wymiany?
14 grudnia 2012 roku w Bielańskim Ośrodku Kultury odbył się Przegląd Inicjatyw Międzypokoleniowych – zaplanowany jako początek drugiej edycji projektu „Seniorzy i młodzi w twórczym działaniu”. Organizacji wydarzenia towarzyszyło przekonanie o ogromnym znaczeniu dialogu międzypokoleniowego dla osób w każdym wieku. Głównym celem przedsięwzięcia było zatem nawiązanie międzypokoleniowego dialogu poprzez wymianę doświadczeń, idei i inspiracji pomiędzy zaproszonymi do udziału w przeglądzie organizacjami oraz gośćmi. Dało to szansę na porównanie i poszerzenie wiedzy na temat strategii przeprowadzania projektów międzypokoleniowych oraz różnorodności narzędzi stosowanych w działaniach.
Wydaje się, że założony cel został osiągnięty. Rozpiętość wieku gości wahała się od kilkunastu miesięcy (najmłodszy uczestnik) do blisko 90 lat, zaś rozmowy międzypokoleniowe toczyły się zarówno w przestrzeni oficjalnej, jak i w kuluarach.
Od kolorowego Uniwersytetu Tanecznego Trzeciego Wieku do żoliborskiego Kodu Pokoleń…
W Przeglądzie Inicjatyw Międzypokoleniowych wzięło udział dziewięć organizacji (wliczając nasze Stowarzyszenie Praktyków Dramy STOP-KLATKA) o bardzo zróżnicowanym profilu działalności: Uniwersytet Taneczny Trzeciego Wieku, Kod Pokoleń, Vox Humana, Fundacja CEL, Kluboteka Dojrzałego Człowieka, Fundacja Culture Shock, Fundacja Centra i Stowarzyszenie Praktyków Kultury. Część z nich od czasu powstania specjalizuje się w działaniach międzypokoleniowych oraz tych skierowanych do grupy seniorów, inne zaś podjęły pierwszą próbę stworzenia międzypokoleniowego projektu i zdecydowały się podzielić tym doświadczeniem na forum naszego Przeglądu.
Tym, co połączyło wszystkie wymienione wyżej organizacje, była wiara w sens podejmowania inicjatyw międzypokoleniowych oraz pragnienie podzielenia się z szerszą grupą odbiorców rezultatami własnych doświadczeń, poszukania wzajemnych inspiracji do działań kolejnych i zainteresowania własną działalnością przybyłych gości. Sprzyjały temu spotkania i rozmowy zaistniałe w przestrzeni Przeglądu Inicjatyw Międzypokoleniowych.
Czym jest dialog międzypokoleniowy?
Jedną z istotniejszych części całego Przeglądu stanowiła dyskusja panelowa na temat funkcji i znaczenia dialogu międzypokoleniowego. Początkowo wymiana zdań toczyła się pomiędzy trójką ekspertów – przedstawicieli organizacji podejmujących działania międzypokoleniowe, przy moderacji Małgorzaty Winiarek-Kołuckiej. Później możliwość wypowiedzenia się mieli także goście zgromadzeni na widowni.
Reakcje okazały się nadzwyczaj żywe, pomiędzy uczestnikami dyskusji dochodziło do konfrontacji poglądów i stanowisk. Jedno jednak nie pozostawiało wątpliwości: dialog międzypokoleniowy nie jest podejmowany dostatecznie często w dyskursie publicznym, a znaczenie działań międzypokoleniowych często bywa lekceważone i umniejszane. Tymczasem dialog międzypokoleniowy dotyczy każdego z nas, nie tylko w działaniach zawodowych czy współpracy z grupami zróżnicowanymi wiekowo, ale przede wszystkim w życiu codziennym – w kontaktach z bliskimi czy przypadkowymi ludźmi, z którymi wchodzimy w interakcje załatwiając bieżące sprawy, robiąc zakupy w sklepie lub idąc do lekarza. Warto zatem poszerzać swoją wiedzę na temat komunikacji międzypokoleniowej i podejmować wysiłki, aby była ona jak najefektywniejsza.
Wymiana działań, wymiana myśli
Bezpośrednią okazją do wymiany pomysłów i doświadczeń pomiędzy organizatorami przeglądu, uczestniczącymi w nim organizacjami oraz przybyłymi gośćmi był czas prezentacji międzypokoleniowych grup. Funkcjonowały one na zasadzie „targów inicjatyw” – każda z grup dysponowała swoim stoiskiem, na którym mogła zaprezentować namacalne efekty swoich działań oraz dokumentację projektów, ale także podzielić się doświadczeniami poprzez rozmowę z innymi uczestnikami i wspólnie podejmowane działania.
Wraz z przedstawicielami Kodu Pokoleń uczestnicy mieli możliwość zagrać w grę wzorowaną na „statkach”, dotyczącą dzielnicy Żoliborz i charakterystycznych dla niego miejsc. Stowarzyszenie Praktyków Dramy STOP-KLATKA zachęcało gości do własnoręcznego wykonania nadruków na płóciennych torbach, przy pomocy szablonów – z logo stowarzyszenia lub innymi wzorami. Takie działanie pozwalało także oswoić się starszym osobom z formą ekspresji twórczej bardziej typową dla młodych. Stowarzyszenie Vox Humana z kolei prezentowało urokliwe maskotki, wykonane na drutach przez biorące udział a arteterapeutycznym projekcie seniorki na podstawie projektów sporządzonych przez współdziałające z nimi dzieci. Zabawki terapeutyczne można było nie tylko podziwiać, ale także nabyć na własność.
Przez całą godzinę przeznaczoną na prezentację stoisk trwały ożywione dyskusje. Wymieniane były informacje, pomysły i narzędzia działania. We wszystkich spotkaniach ważny okazał się przede dialog i zatarcie granic między zaproszonymi organizacjami a odbiorcami. W rzeczywistości każdy mógł wnieść do tej wymiany własną cząstkę, jakiś nowy element.
Dancing queen
Niektóre z międzypokoleniowych grup zdecydowały się zaprezentować efekty swojej działalności w formie artystycznego pokazu. Dużym zaskoczeniem był bardzo ekspresyjny występ grupy tanecznej z Uniwersytetu Tanecznego Trzeciego Wieku. Seniorki wirowały na scenie m.in. do największych hitów zespołu Abba, zyskując aplauz widowni. Na scenie zaprezentowały się także gimnazjalistki z międzypokoleniowej grupy raperskiej działającej w ramach projektu Stowarzyszenia Praktyków Kultury. Goście mieli szansę wysłuchać utworów opowiadających także o Bielanach, zaaranżowanych w wersji rapowej.
Swój spektakl pokazała także międzypokoleniowa grupa współpracująca w projekcie „Seniorzy i młodzi w twórczym działaniu”, prowadzonym przez Stowarzyszenie Praktyków Dramy STOP-KLATKA. Opowieść o problemach Haliny, emerytowanej kobiety znużonej codziennością, wzbudziła zainteresowanie przybyłych, którzy podczas krótkiej pracy w grupach poszukiwali pozytywnych rozwiązań sytuacji, w której znalazła się bohaterka.
Zwieńczenie przeglądu stanowił występ chóru Ursynowskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku „Ursynovia cantabile”. Oprócz utworów muzyki klasycznej, grupa zaśpiewała także kilka kolęd (a wśród nich ukraińską pastorałkę), wprowadzając uczestników w bożonarodzeniowy nastrój.